Συχνές ερωτήσεις
Πότε πρέπει να προγραμματίσω την πρώτη επίσκεψη στον Παιδοδοντίατρο;
Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ελληνικής Παιδοδοντικής Εταιρίας και των Διεθνών Παιδοδοντιατρικών Συλλόγων η πρώτη επίσκεψη του παιδιού στον Παιδοδοντίατρο πρέπει να προγραμματίζεται μετά την ανατολή του πρώτου νεογιλού δοντιού και όχι αργότερα από το πρώτο έτος του.
Σε αυτή την επίσκεψη οι γονείς διδάσκονται τις συνήθειες στοματικής υγείας, μαθαίνουν για την ανατολή και διάπλαση των δοντιών, ενημερώνονται για τη διατροφή του παιδιού καθώς και για τη χρήση πιπίλας ή το θηλασμό δακτύλου. Μαθαίνουν πώς να προλάβουν την τερηδόνα και την ουλίτιδα, καθώς οι δύο αυτές οντότητες εμφανίζονται ήδη από τη βρεφική ηλικία.
Το παιδί μου μεγάλωσε και χρησιμοποιεί ακόμη πιπίλα, τι να κάνω;
Η χρήση της πιπίλας είναι ιδιαίτερα σημαντική για μωρά. Ο θηλασμός της πιπίλας καθώς έχει τις ρίζες του στον θηλασμό του στήθους, είναι φυσιολογικό αντανακλαστικό. Τα κάνει να ηρεμούν και να αισθάνονται ασφαλή, ενώ μπορεί να τα βοηθήσει να χαλαρώσουν και να κοιμηθούν.
Εξαιρετικά σημαντικό είναι η πιπίλα να μην επαλείφεται με οτιδήποτε (π.χ. μέλι), καθώς έχει αποδειχτεί ότι συνδέεται άμεσα με την τερηδόνα από πολύ μικρές ηλικίες. Η μακρόχρονη χρήση της πιπίλας μετά την ηλικία των 3.5-4 ετών μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές ανάπτυξης των γνάθων και των δοντιών. Επικοινωνήστε μαζί μας να εξετάσουμε το στόμα του παιδιού σας και να σας προτείνουμε πότε και πώς μπορεί να διακοπεί αυτή η συνήθεια.
Το παιδί μου χρησιμοποιεί ακόμη μπιμπερό, τι να κάνω;
Η παρατεταμένη χρήση μπιμπερό είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει στην εμφάνιση τερηδόνας σε πολύ μικρή ηλικία. Ειδικότερα, εάν το παιδί συνηθίζει να πίνει το γάλα του ξαπλωμένο ή και κατά τη διάρκεια της νύχτας, το γάλα λιμνάζει στο στόμα και καθώς δεν υπάρχει σάλιο για να ρυθμίσει την παραγωγή οξέων, δημιουργείται η τερηδόνα.
Η τερηδόνα μπιμπερού είναι εξαιρετικά σοβαρή κατάσταση, ταχέως εξελισσόμενη και είναι πολύ σημαντικό να αναχαιτιστεί με ριζικό και αποτελεσματικό τρόπο.
Το παιδί μου δεν χρησιμοποιεί πιπίλα, αλλά θηλάζει το δάκτυλό του, τι να κάνω;
Όπως και ο θηλασμός της πιπίλας, έτσι και ο θηλασμός του δακτύλου, όταν συνεχιστεί περισσότερο από την ηλικία των 3.5-4 ετών μπορεί να επιφέρει σημαντικές αλλαγές τόσο στη γνάθο όσο και στα δόντια.
Πρόκειται για αντανακλαστικό των μωρών και τα βοηθά πολύ όταν έχουν ανάγκη να κοιμηθούν ή να χαλαρώσουν. Όταν αυτή η συνήθεια συνεχίζεται, το παιδί έχει πλέον συνδέσει το πιπίλισμα του δακτύλου με την ανάγκη του να χαλαρώσει είτε όταν θέλει να κοιμηθεί είτε όταν είναι αγχωμένο.
Είναι σημαντικό να εξηγήσετε στο παιδί σας τους λόγους για τους οποίους πρέπει να διακόψει το θηλασμό του δακτύλου του. Η προσπάθεια αυτή πρέπει να γίνεται σταδιακά, επιβραβεύοντας το παιδί όποτε δε θηλάζει το δάκτυλο, καθώς και κατανοώντας τι είναι αυτό που του δημιουργεί κάθε φορά την ανάγκη να θηλάσει το δάκτυλο.
Η επίσκεψη σε εμάς είναι ιδιαίτερα σημαντική για να αξιολογήσουμε την ανάπτυξη των γνάθων, ενώ σε περίπτωση που το παιδί δεν τα καταφέρει να σταματήσει, υπάρχει η δυνατότητα στην κλινική μας να τοποθετήσουμε προσωρινά έναν ορθοδοντικό μηχανισμό, ανώδυνα, ο οποίος σταματάει άμεσα αυτή τη συνήθεια.
Το παιδί μου δαγκώθηκε μετά την οδοντιατρική αναισθησία, τι να κάνω;
Δυστυχώς πρόκειται για ιδιαίτερα συχνό συμβάν το οποίο είναι αρκετά επώδυνο.Το παιδί, μην έχοντας αίσθηση στην περιοχή δαγκώνει και πιπιλάει το μουδιασμένο σημείο τραυματίζοντας το, χωρίς να το καταλάβει. Συνεπώς μόλις περάσει η επίδραση της τοπικής αναισθησίας, το τραυματισμένο σημείο πονάει.
Το χείλος/μάγουλο ή η γλώσσα πρήζονται και έχουν μια πληγή συνήθως λευκή που μοιάζει με έγκαυμα και κάνει αρκετές μέρες να περάσει.
Η θεραπεία είναι συνήθως συμπτωματική. Αποφύγετε να δώσετε στο παιδί σας όξινες ή πολύ αλατισμένες τροφές. Βάλτε στην περιοχή μια κρύα κομπρέσα και ασκείστε πίεση για λίγα λεπτά. Χορηγείστε του αν το πονάει πολύ παυσίπονο Depon αφού μιλήσετε μαζί μας.Καθαρίστε την περιοχή με μια καθαρή γάζα με νερό ή φυσιολογικό ορό.
Το παιδί μου βγάζει συχνά επιχείλιο έρπη και άφθες, γιατί;
Οι άφθες είναι επώδυνες πληγές (έλκη) που μπορεί να εμφανιστούν οπουδήποτε μέσα στο στόμα του παιδιού σας και σε διάφορα μεγέθη.
Δεν είναι απολύτως σαφείς οι αιτίες που προκαλούν τις άφθες. Είναι όμως βέβαιο ότι αποτελούν σύμπτωμα και όχι νόσο.
Γενετικοί παράγοντες, το στρες, η έλλειψη βιταμινών, τραύματα στο στόμα, καθώς και γενικές λοιμώξεις είναι μόνο μερικοί παράγοντες που προκαλούν άφθες. Ο κύκλος ζωής μιας άφθας είναι περίπου 15 μέρες. Σε περίπτωση που διαρκούν παραπάνω επικοινωνήστε μαζί μας.
Ενυδατώστε σωστά το παιδί σας. Αποφύγετε τη χρήση αλατιού καθώς και πικάντικων και όξινων τροφών. Μη δίνεται στο παιδί πολύ ζεστές τροφές. Δώστε του να κάνει μπουκώματα με χαμομήλι. Τοποθετείστε στην περιοχή μετά από τη συμβουλή μας κάποιο σκεύασμα καταπραϋντικό.
Ο στοματικός έρπης είναι μια λοίμωξη που μπορεί να εμφανιστεί στο στόμα και προκαλείται από τον ιό του απλού έρπητα τύπου-1 (HSV-1). Εκδηλώνεται με μικρές, επώδυνες φυσαλίδες που ομοιάζουν με σπυράκια που έχουν υγρό και μικρά έλκη.
Συνήθως υποχωρεί μετά από δυο βδομάδες. Αποφύγετε να δώσετε αλατισμένες, όξινες και πικάντικες τροφές στο παιδί. Μην πειράζετε την περιοχή ώστε να μην εξαπλωθεί. Μην πάρετε αντιβίωση ή κάποιο άλλο φάρμακο. Ο έρπης οφείλεται σε ιό και οι αντιβιώσεις δεν βοηθούν. Είναι απαραίτητη η επικοινωνία με τον παιδίατρο και τον παιδοδοντίατρο για τη λήψη σκευασμάτων τοπικά που βοηθούν στην ίαση και την ανακούφιση.
Πότε εμφανίζεται το πρώτο δόντι στο στόμα του παιδιού μου;
Το πρώτο δόντι εμφανίζεται συνήθως μεταξύ του 6ου και 9ου μήνα. Ο κανόνας αυτός έχει πολύ συχνά εξαιρέσεις, καθώς το πρώτο δόντι μπορεί να εμφανιστεί και νωρίτερα (ακόμη και αμέσως μετά την γέννηση) ή και πολύ αργότερα. Σε κάθε περίπτωση όταν ένα μωρό αποκτάει ή γεννιέται με το πρώτο δόντι στο στόμα, ή καθυστερεί πολύ να βγάλει δόντια μετά τον 14ο μήνα, πρέπει να προγραμματίσετε την επίσκεψή σας, για να ελέγξουμε το στόμα του παιδιού.
Είμαι μέλλουσα μητέρα, τι πρέπει να προσέχω;
Φροντίστε τη διατροφή σας, την υγεία σας και τη στοματική σας υγιεινή καθώς αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες όχι μόνο για τη γενικότερη ανάπτυξη του εμβρύου αλλά και την ανάπτυξη των δοντιών του. Ένας συνήθης μύθος είναι ότι το έμβρυο για να αναπτυχθεί σωστά παίρνει ασβέστιο από τα δόντια της μητέρας του. Το μωρό παίρνει το απαραίτητο ασβέστιο από τη διατροφή και τα οστά της μητέρας του και όχι από τα δόντια της.
Η ανάπτυξη των πρώτων νεογιλών δοντιών γίνεται ήδη από τον 3ο εμβρυικό μήνα, έτσι προβλήματα κατά την κύηση μπορεί να προκαλέσουν και προβλήματα στα δόντια του μωρού σας.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό με το που το μωρό ξεκινήσει να βγάζει δόντια (περίπου 6 μηνών) και μέχρι να ολοκληρωθεί η ανατολή και του τελευταίου νεογιλού δοντιού, να χρησιμοποιεί τα δικά του προσωπικά σκεύη φαγητού και νερού και να προσέχετε να μην μεταφέρεται σάλιο με κανέναν τρόπο από το περιβάλλον του προς εκείνο. Με την ανατολή του πρώτου νεογιλού δοντιού ξεκινάει ο αποικισμός του στόματος από μικρόβια.
Συνήθως η μητέρα είναι εκείνη που μεταφέρει κατά κύριο λόγο τα μικρόβια που αποικίζουν το στόμα του παιδιού της. Είναι μύθος η κληρονομικότητα της τερηδόνας. Η τερηδόνα δεν μεταφέρεται μέσω γονιδίων στο παιδί σας, μεταφέρεται όμως μέσω του σάλιου από το περιβάλλον του παιδιού.
Το παιδί μου τρίζει πολύ τα δόντια στον ύπνο του. Τι να κάνω;
Το σφίξιμο ή τρίξιμο των δοντιών είναι εξαιρετικά συχνό φαινόμενο στα παιδιά μικρής ηλικίας. Τα σαφή αίτια είναι αδιευκρίνιστα, έχει όμως βρεθεί από μελέτες ότι συνδέεται άμεσα με το άγχος. Συνήθως εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου και πολύ συχνά το τρίξιμο μπορεί να ακούγεται αρκετά δυνατά. Στις περισσότερες των περιπτώσεων σταματάει στην ηλικία 8-10 ετών, ενώ αν συνεχιστεί και μετά από αυτή την ηλικία πρέπει να αξιολογηθεί εάν το παιδί χρειάζεται τη χρήση ειδικού νάρθηκα, ώστε να αποφευχθεί η αποτριβή των μόνιμων δοντιών.
Παρατηρώ ότι το παιδί μου βγάζει τα καινούργια δόντια του, αλλά τα παλιά ακόμη δεν έχουν πέσει. Τι να κάνω;
Καταρχήν πρόκειται για κάτι πολύ συνηθισμένο. Συνήθως συμβαίνει στα δύο κάτω μπροστινά δόντια, όπου ανατέλλουν τα μόνιμα σε πιο πίσω θέση και τα νεογιλά βρίσκονται ακόμη εκεί.Προσπαθήστε να κουνήσετε το δόντι με καθαρά χέρια αρκετές φορές μέσα στην ημέρα και δείξτε και στο παιδί σας πώς να το κάνει. Σε περίπτωση που το νεογιλό μπροστινό κάτω δόντι δεν κουνιέται καθόλου και έχει παραμείνει στο στόμα για πάνω από 3-4 βδομάδες, ή φαίνεται το μεγαλύτερο μέρος πλέον της μύλης του μόνιμου δοντιού, καλέστε μας ώστε να βοηθήσουμε με ανώδυνο τρόπο να έρθει την ίδια κιόλας μέρα η «νεράιδα» των δοντιών.
Εάν ανατέλλει διπλά κάποιο από τα πίσω (γομφίοι) ή πάνω δόντια τότε η αξιολόγηση από εμάς πρέπει να γίνεται πιο άμεσα καθώς μπορεί να επηρεαστεί η θέση ανατολής του μονίμου δοντιού.
Πότε αρχίζει η αλλαγή των νεογιλών δοντιών στα παιδιά;
Οι πρώτες αλλαγές γίνονται συνήθως στην ηλικία των 6 ετών και αφορούν τα μπροστινά κάτω δόντια και τα μπροστινά πάνω. Ταυτόχρονα παρατηρείται η ανατολή του πρώτου μόνιμου γομφίου πίσω από τα υπόλοιπα νεογιλά δόντια. Ο κανόνας αυτός έχει σημαντικές αποκλίσεις, καθώς μπορεί να εμφανιστεί μόνιμο δόντι ακόμη και από την ηλικία των 4.5 ετών κυρίως στα κορίτσια ή να καθυστερήσει και ως τα 7, ειδικά στα αγόρια.
Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντική η αξιολόγηση της σωστής ανάπτυξης των δοντιών από εμάς στους τακτικούς επανελέγχους ώστε να διαπιστωθούν διαταραχές στην ανατολή των δοντιών. Σημαντικό είναι σε αυτή την περίοδο να πλένετε πολύ αποτελεσματικά τα καινούργια δόντια του παιδιού σας, ακόμη και αν παραπονιέται ότι ενοχλείται, ώστε να αποφευχθεί η συσσώρευση τροφών και η δημιουργία ουλίτιδας.
Πότε σταματάει ένα παιδί να αλλάζει δόντια;
Συνήθως στην ηλικία των 12 ετών έχει ολοκληρωθεί πλήρως η ανατολή των μόνιμων δοντιών και έχουν φύγει όλα τα νεογιλά. Φυσικά αυτό δε σημαίνει ότι ένα παιδί δεν μπορεί να έχει αλλάξει όλα του τα δόντια νωρίτερα ή και αργότερα, καθώς κάθε παιδί έχει τη δική του οδοντική ανάπτυξη, που πολλές φορές συμβαδίζει και με τη γενικότερη ανάπτυξή του. Καλέστε μας ώστε να αξιολογήσουμε την οδοντική ανάπτυξη του παιδιού και να διαπιστώσουμε τυχόν διαταραχές ή ανωμαλίες εγκαίρως.
Πότε πρέπει να πάω πρώτη φορά το παιδί μου σε ορθοδοντικό;
Σε κάθε εξέταση και επανεξέταση το παιδί σας εξετάζεται και ορθοδοντικά. Οι πρώτες ορθοδοντικές ανωμαλίες μπορεί να εμφανιστούν από μικρή ηλικία, ενώ κάποιες ορθοδοντικές ανωμαλίες που διαπιστώνονται νωρίς, μπορούν και να διορθωθούν νωρίς.
Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό η ορθοδοντική να γίνεται την κατάλληλη χρονική περίοδο και όχι πολύ νωρίς, με τα μέγιστα δυνατά οφέλη στο μικρότερο χρονικό διάστημα. Το κάθε περιστατικό είναι διαφορετικό, οπότε ανάλογα με τις ανάγκες και το πρόβλημα του παιδιού σας, θα σας καθοδηγήσουμε για τη θεραπεία του στον κατάλληλο ορθοδοντικό.
Το παιδί μου δεν συνεργάζεται καθόλου με τον οδοντίατρο, τι να κάνω;
Είναι εξαιρετικά σημαντικό το παιδί να το βλέπει Παιδοδοντίατρος και όχι Οδοντίατρος. Στην κλινική μας, η Παιδοδοντίατρος είναι εξειδικευμένη στη συμπεριφορά και στην ψυχολογία του παιδιού και μπορεί να προσεγγίσει το παιδί με τέτοιο τρόπο που να μην αισθανθεί απειλή αλλά βοήθεια. Καλό είναι να αποφεύγονται επισκέψεις του παιδιού με τους γονείς του να κάνουν κάποια θεραπεία στον Οδοντίατρό τους, ενώ χρήσιμο είναι να μην βλέπει ή παίζει παιχνίδια που αφορούν τον Οδοντίατρο. Μπορεί να φαίνεται κάτι σε εμάς ασήμαντο αλλά σε ένα παιδικό μυαλό, θα αξιολογηθεί διαφορετικά και μπορεί να οδηγήσει σε ένα φοβισμένο και διστακτικό παιδί.
Η σχέση του παιδιού σας μαζί μας είναι μια σχέση βασισμένη στην εμπιστοσύνη. Τα πάντα θα εξηγούνται αναλυτικά και με τρόπο που επιστημονικά έχει τεκμηριωθεί ότι δε δημιουργεί φοβίες.
Για την κάθε οδοντιατρική θεραπεία, υπάρχει διαφορετική προσέγγιση που εξατομικεύεται ανάλογα με την ηλικία και τη συναισθηματική κατάσταση του παιδιού σας.Για παράδειγμα εκφράσεις του τύπου «δεν θα πονέσεις», «μην φοβάσαι», «ένα τσίμπημα είναι», καλό είναι να αποφεύγονται διότι έχει βρεθεί ότι επιδρούν αρνητικά στην ψυχολογία ενός παιδιού.
Στη σπάνια περίπτωση που το παιδί σας δεν μπορεί να συνεργαστεί είτε λόγω ηλικίας, είτε λόγω κάποιου ιατρικού θέματος, υπάρχει η δυνατότητα, με εύκολο και ασφαλή τρόπο να ολοκληρωθεί η θεραπεία του σε μια επίσκεψη , σε νοσοκομειακή κλινική, με γενική αναισθησία ή μέθη.
Γιατί να επιλέξω Παιδοδοντίατρο και όχι το δικό μου Οδοντίατρο για το παιδί μου;
Ο Οδοντίατρος όσο πρόθυμος ή καλός και να είναι, πάντα θα λειτουργεί σε ένα χώρο που δε σχετίζεται με παιδιά και με τρόπο που δεν είναι απόλυτα εξοικειωμένος με παιδιά. Όπως όμως το παιδί σας το βλέπει ο παιδίατρός του και όχι ο γενικός παθολόγος, έτσι και σε σχέση με ότι αφορά το στόμα του καλό είναι να το βλέπει ο δικός του παιδοδοντίατρος και όχι ο οδοντίατρος σας.
Ο παιδοδοντίατρος είναι εξοικειωμένος απόλυτα με τα παιδικά δόντια και μπορεί να ανιχνεύσει και να θεραπεύει οδοντικές ανωμαλίες πριν καν εμφανιστούν στο στόμα.
Η επίσκεψη ή θεραπεία σε Παιδοδοντίατρο δεν είναι οικονομικά υψηλότερη σε σχέση με την επίσκεψη στον οδοντίατρό σας, όμως τα οφέλη για το παιδί είναι πολύ σημαντικότερα. Για παράδειγμα, ένα τραύμα που δεν αντιμετωπιστεί σύμφωνα με τα διεθνή πρωτόκολλα, μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στο παιδί σε όλη του τη ζωή.
Το μωρό μου βγάζει δόντια και είναι ανήσυχο, τι να κάνω;
Το μωρό από 6 μηνών περίπου ξεκινάει να βγάζει τα πρώτα του δόντια. Έχει παρατηρηθεί ότι όταν βγαίνουν, τα μωρά είναι ανήσυχα, ευερέθιστα και ανόρεχτα ενώ σπάνια μπορεί να κάνουν και λίγα δέκατα. Μπορείτε να ανακουφίσετε το μωρό σας, δίνοντας του να μασάει παγωμένα παιχνίδια οδοντοφυΐας ή ειδικά παιχνίδια για αυτές τις περιπτώσεις. Η απόσπαση προσοχής, ένα ζεστό μπανάκι, η πιπίλα και πολλές αγκαλιές είναι επίσης εξαιρετικά πολύτιμα σε αυτές τις περιπτώσεις.
Σε κάθε περίπτωση αν το μωρό είναι υπερβολικά ανήσυχο, ή δείχνει να πονά πολύ, επικοινωνήστε με τον παιδίατρό του και εμάς. Ο υψηλός πυρετός δεν είναι από τα δόντια. Αποφύγετε να δώσετε κάποιο παυσίπονο ή φαρμακευτικό σκεύασμα εάν δεν έχετε πρώτα μιλήσει με τον παιδίατρο του παιδιού σας και εμάς.
Γιατί να κάνω επικαλύψεις στα δόντια του παιδιού μου;
Οι επικαλύψεις προστατεύουν σύμφωνα με μελέτες έως και 80%, ενώ η τοποθέτησή τους είναι ανώδυνη και εύκολη. Εάν τοποθετηθούν σωστά, έχουν μεγάλο χρόνο ζωής, οπότε το δόντι από κάτω παραμένει ανέπαφο. Μ’ αυτό τον τρόπο ακόμη και αν η επικάλυψη φθαρεί, με τις κατάλληλες επιδιορθώσεις, μπορεί το δόντι να προστατευτεί, ώστε να μην χαλάσει ποτέ.
Σε συνδυασμό με ένα ολοκληρωμένο προληπτικό πρόγραμμα τακτικών επανελέγχων και φθοριώσεων, το παιδί σας θα είναι απόλυτα προστατευμένο, έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν τα προβλήματα που αφορούν τα δόντια σε αυτή την ηλικία και που θα το ακολουθούν για μια ζωή. Το κόστος των επικαλύψεων είναι σημαντικά λιγότερο από αυτό ενός σφραγίσματος, ενώ το δόντι παραμένει ανέπαφο και υγιές.
Τα ούλα του παιδιού μου αιμορραγούν, τι να κάνω;
Καλέστε μας για να κλείσετε ραντεβού να εξετάσουμε το παιδί σας ώστε να διαπιστώσουμε τι προκαλεί το πρόβλημα. Βουρτσίστε καλά, τουλάχιστον δυο φορές την ημέρα, το πρωί και το βράδυ , με μαλακή οδοντόβουρτσα κάνοντας απαλό μασάζ και στα ούλα που αιμορραγούν.
Πολλά μπορεί να είναι τα αίτια που κάνουν τα ούλα να αιμορραγούν.
Κακές συνήθειες στοματικής υγιεινής, όπως η χρήση λανθασμένης οδοντόβουρτσας, το ελλιπές βούρτσισμα ποιοτικά και χρονικά και ορθοδοντικοί μηχανισμοί στο στόμα είναι μόνο κάποιοι από τους παράγοντες που προκαλούν αιμορραγία. Σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαία η επίσκεψη σε εμάς, ώστε να εξακριβωθεί ο ακριβής αιτιολογικός παράγοντας και να θεραπευτεί το πρόβλημα.
Η αναπνοή του παιδιού μου μυρίζει, τι να κάνω;
Είναι σημαντικό να εξεταστεί το παιδί από εμάς ώστε να βρούμε το αίτιο της δυσοσμίας. Χαλασμένα δόντια, πλημμελής στοματική υγιεινή, παθήσεις των ούλων και άλλα πολλά προκαλούν κακοσμία στα παιδιά.
Το παιδί πρέπει να εξεταστεί συνολικά καθώς η αναπνοή που μυρίζει μπορεί να οφείλεται σε κρυμμένες αιτίες, όπως οι υπερτροφικές αμυγδαλές, ή σε ασθένειες όπως ο σακχαρώδης διαβήτης.